बरोबर २४१ वर्षांपूर्वी १७८० साली आजच्या दिवशी (२९ जानेवारी) जेम्स ऑगस्टस हिकी या आयरिश गृहस्थाने ‘बंगाल गॅझेट’ या साप्ताहिक वृत्तपत्राची कलकत्त्यात निर्मिती केली व भारतात पत्रसृष्टीची मुहूर्तमेढ रोवली गेली.
हिकी भारतात आला, तेव्हा पहिले गव्हर्नर-जनरल वॉरन हेस्टिंग्ज यांची राजवट होती. हिकीने लॉर्ड हेस्टिंग्जच्या पत्नीवरही टीकेची झोड उठवली. त्यामुळे त्याने तुरुंगवासही भोगला.
तुरुंगातूनही हिकीने टीकासत्र चालूच ठेवले. तेव्हा हेस्टिंग्जच्या आदेशाने बंगाल गॅझेटच्या प्रेसमधून टाइपच जप्त करण्यात आले. भारतीय पत्रकारांच्या लढ्याचा इतिहास पहिल्या वृत्तपत्रापासूनच सुरू झाला.
बंगाल गॅझेट अल्पायुषी ठरले व दोनच वर्षांत बंदही पडले; पण त्यामुळे एका उज्ज्वल परंपरेला सुरुवात झाली. त्यामुळेच हिकीचे बंगाल गॅझेट अमर झाले!
- भारतकुमार राऊत
